Sports History จากสหัสวรรษ กีฬาแห่งอดีตกาล

ถ้าพูดถึง “ยาวิเศษ” คนจะนึกถึงอะไร หลายคนนึกถึงยาสมุนไพรครอบจักรวาล หรือที่เขาเรียกว่า ยาผีบอก ขณะที่บางคนบอกว่ามันไม่มีอยู่จริง แต่ก็ จะมีบางคนที่นึกถึง “กีฬา” เพราะเพลงเขาร้องบอกว่า กีฬา กีฬา เป็นยาวิเศษ ฮา-ไฮ เป็นยาที่ไม่ต้องไปหาซื้อที่ไหน แค่ลงแรงก็จะได้ทั้งร่างกายแข็งแรงพ่วง สุขภาพจิตแจ่มใส เรื่องนี้รู้กันทั่วไปตั้งแต่ยุคสมัย บรรพกาล ไม่ว่าจะคนที่ไหนประเทศอะไรก็รู้จักเล่นกีฬากันมานมนานเพียงแต่รูปแบบจะแตกต่างกันไปตามวัฒนธรรม ถ้าไม่ปรับเอาจากทักษะการต่อสู้ในสงครามก็แปลงจากการละเล่นพื้นบ้าน กีฬาหลายชนิดที่เห็นกันในตอนนี้มีมาตั้งแต่ยุคหินเก่าโน้นเลยทีเดียว เอาล่ะ ไหนๆ กระแสกีฬาในบ้านเราก็เติบโตคึกคักขึ้นทั้งที เราก็มาดูอะไรๆ ที่เกี่ยวกับกีฬากันสักหน่อย

แม้ว่ากีฬาจะมีการเล่นกันมาหลายสหัสวรรษ แต่คำว่า sport (กีฬา) พบความหมายที่เก่าแก่ที่สุดที่ประมาณ ค.ศ. 1300 ศัพท์มาจากภาษาฝรั่งเศสว่า desport หมายถึง “สันทนาการ” หรือ สนุกที่จะทำ (Take pleasure in) ความหมายที่เก่าแก่ที่สุดในภาษาอังกฤษ แปลว่า “สิ่งใดๆ ที่มนุษย์พบว่าน่าขบขันหรือเพลิดเพลิน” ส่วนภาษาไทย “กีฬา” เป็นคำบาลี หมายถึง “กิจกรรมหรือการเล่นเพื่อความสนุกเพลิดเพลินเพื่อความแข็งแรงของร่างกาย หรือเพื่อผ่อนคลายความเคร่งเครียดทางจิต” ที่จริง อยากจะนำเรื่องราวของกีฬาบนโลกมาฝากท่านผู้อ่าน แต่โลกนี้มีกีฬาอยู่มากชนิดเหลือเกิน ประวัติศาสตร์ของกีฬาก็มีการแบ่งแยกไปตามชนิด ถ้าพูดถึงทั้งหมดเกรงว่าท่านผู้อ่านจะหลับก่อน จึงขอเลือกเฉพาะชนิดกีฬาที่ถือว่าเก่าแก่ของโลกเอามาเล่าสู่กันฟัง แม้ต่อไปอาจมีการหักล้างข้อมูลกันอีก ทว่าตอนนี้ที่มีมูลว่าเก่าแก่สุดๆ คือการ “วิ่งแข่ง” และการแข่ง “” นักสำรวจไปเจอหลักฐานเป็นภาพบนผนังในถํ้าลาสโกซ์ ประเทศฝรั่งเศส อายุภาพราวๆ 17,000 ปีก่อนคริสตกาล คล้อยหลังมาอีกราวหมื่นปีถึงช่วงยุคหินใหม่หรือ 6,000 ปีก่อนคริสตกาล คราวนี้เจอหลักฐานการแข่ง “ว่ายนํ้า” และ “ยิงธนู” บนผนังถํ้าบริเวณ Wadi Sura ที่ราบสูงในหุบเขาทางตะวันตกเฉียงใต้ของอียิปต์และตะวันออกเฉียงใต้ของลิเบีย เป็นภาพผนังที่โด่งดังมากจนได้ชื่อว่า Cave of Swimmers

พอมาถึงยุคที่มนุษย์เลิกเร่ร่อน ลงหลักปักฐานสร้างอารยธรรม หลักฐานกีฬาชนิดอื่นๆ ก็ได้ปรากฏเพิ่มขึ้นใน ช่วง 2,000 ปีก่อนคริสตกาล อารยธรรมอียิปต์โบราณ ที่อนุสาวรีย์ของฟาโรห์ บินี ฮะซัน (Beni Hasan) พบว่ามีการระบุถึงกีฬาหลายชนิด เช่น ว่ายนํ้า ยกนํ้าหนัก มวยปลํ้า กระโดดไกล พายเรือ ตกปลา และมีกีฬาที่ดูคล้ายกับกีฬาสมัยใหม่ด้วยอย่างกระโดดสูง สนุกเกอร์ และตั้งแต่ยุคนั้นเป็นต้นมา การแข่งกีฬาดูจะมีความเป็นแบบแผนมากขึ้น จนมาถึงยุคของอารยธรรมกรีกโบราณ (1,000 ปีก่อนคริสตกาล) ได้เข้าสู่ลักษณะการแข่งขันอย่างเป็นทางการและกำเนิดการแข่ง “โอลิมปิก” ขึ้นในที่สุด แต่ปฐมกีฬาโอลิมปิกตอนนั้นเป็น โอลิมปิกโบราณ (The Ancient Olympics) ไม่เหมือนที่รู้จักกันในปัจจุบัน

อ่านต่อได้ใน
[Singha Magazine: ฉบับที่ 3/2015 กรกฎาคม 2558]